2023(e)ko uztailaren 11(a), asteartea

Atxarre

1- Atxarreko karsta da Urdaibaiko handiena, 900 hektarea hartzen ditu eta. Hain ezagunak eta turistikoak diren lekuez inguratuta egonda, deigarria da bere artadietan gordetzen duena zein ezezaguna den. Espeleologoek hiru eremutan bereizten dugu Atxarre, uren ibilbide teorikoen arabera. Hegoaldekoa, Osinaga-Argatxa sistema da gehien ezagutzen dena. Iparraldekoa, Gametxo eta San Pedro ermitaren arteko urak Laida ingurura bideratuko lituzkeena. Eta erdikoa, 400-500 hektarea ingururekin askori loa kentzen diguna. Izan ere, badakigu zein diren Arketasera (Urdaibaiko urbegi nagusia) doan ura batzen duten urzulo nagusiak, baina ez da lortu horietatik kolektorera heltzeko beste sakontzea. Ibarrangelu da Urdaibain kobazulo gehien ezagutzen diren udalerria (90 inguru), baina koba kopurua ez dator bat esploratutako metro kopuruarekin. Aurreko guztiagatik, Atxarre ADES taldeko espeleologoen erronka handietako bat bihurtu da

 

1- La subunidad kárstica de Atxarre, con sus 900 hectáreas de superficie, es la más amplia de Urdaibai. En ella (siempre hablando teóricamente pues todavía no se ha demostrado nada con claridad) se pueden distinguir tres subzonas atendiendo a los posibles drenajes. La del sur se conoce bastante pues en ella se desarrolla el colector Osiña/Argatxa. La del norte, drenando en su mayor parte hacia Laida y posiblemente de manera residual, hacia pequeñas surgencias en la misma línea de costa. Y la central, la más amplia con sus 400-500 hectáreas, resulta todo un reto, pues a pesar de -supuestamente- drenar hacia una de las surgencias kársticas más potentes de Urdaibai y de conocerse más de 45 espeluncas, aún no se ha conseguido alcanzar el colector subterráneo que -supuestamente- debe existir en las profundidades. La mayoría de las cavidades conocidas en este sector se sitúan en Ibarrangelu que es, a su vez, el municipio de Urdaibai en el que más cavidades (alrededor de 90) se catalogan y, sin embargo, menos metros de galerías se conocen. Todo esto, en un karst tan potente como Atxarre resulta paradójico y, hasta cierto punto frustrante para los espeleólogos. Una anomalía, convertida en reto


2- Ibarrangeluko Arketas da Urdaibaiko lurpeko erreka nagusia. Urbegian osin bat dago, eta ez dauka sartzeko moduko zulorik. Puntu honetan hainbat faila elkartzen dira, eta uste da kanpoko urak batzen dituzten hainbat urzulok hona isurtzen dutela emaria. Ur horiei atxeriko arrakaletatik errekara heltzen diren urak gehitu behar zaizkie. Uriolak daudenean urbegitik ura zein arin irtetzen den ikusita, kolektore garatu bat egon behar dela pentsatzen dugu

2- El río Arketas -en Ibarrangelu- es uno de los mayores ríos subterráneos de Urdaibai. En su nacimiento, no se ve “nada”. Ningún indicio de cavidad. El agua brota casi literalmente del suelo. En ese punto confluyen varias fallas que hacen pensar en la existencia de un colector de aguas tanto alóctonas (procedentes de los sumideros de lo alto del macizo), como autóctonas (aquellas que se infiltran directamente a través del lapiaz tan desarrollado como el de las calizas de Atxarre). Parece que este karst es bastante transmisivo y que el trasvase de aguas de las zonas de infiltración hasta su punto de drenaje se realiza con bastante rapidez. Esto hace pensar en la existencia de galerías desarrolladas en el subsuelo y, sin embargo, apenas se conocen unos pocos metros


3- Atxarre erdialdeko sektoreko potentzial handieneko haizpeak urzuloak direnak edo izan zirenak dira, etengabeko ur emariak galeriak errazago zabaltzen ditu eta. Antzinako konduktuen artean Atxinda aipatu daiteke, 70 metroko sakonera eta ondo garatutako galeriak dauzkana. Ez da lortu barneratzen jarraitzea oraingoz, barruan dagoen material pilaketak dena zarratu du eta

3- Se considera que las espeluncas más interesantes del sector central de Atxarre son aquellas que podrían estar relacionadas con las que recogen (o recogían) los aportes de agua alóctonos, pues son las que forman desde un inicio los conductos más definidos. Entre los considerados como antiguos conductos está la sima de Atxinda, que forma una galería de morfología clástica, de importante sección (2-3 metros de anchura por 15 de altura, durante un recorrido lineal cercano a los 100 metros) y que profundiza hasta los 70 metros. Sin embargo, el estado de desmantelamiento y los procesos sedimentarios colapsan las posibles continuaciones de los conductos


4- Akordako Garteiz auzunearen azpiko maldan kokatutako Garteizko koba da beste haizpe handi bat. Atxindaren antzeko kotan kokatzen da, eta hau ere urteen igaroaz zarratuta geratu da


 
4- Otro antiguo conducto es Garteizko Koba. Por cotas hasta podría estar relacionado con Atxinda, pero como en esta, la galería se encuentra “sellada”


5- Uste da Aikitx koba garai baten Erreketas eta Leze Galduek batzen duten uraren urzuloa zela. Horrek potentzial handia ematen badio ere, milaka urtean izandako prozesu berreraikitzaileak jarraipena itxi egin du


5- Aikitx parece ser el antiguo sumidero que hoy en día recogen Erreketas y Leze Galdue. De ser así se estaría ante una de las cavidades de más potencial pero, como en las otras “fósiles” la galería principal está colmatada, en esta ocasión por procesos reconstructivos

 

6- Erreketas edo Txakurzulo urzulo handi aktiboetako bat da, baina ezagutzen den apurrak itxura ona izan arren, ezin da uraren bidea jarraitu


6- Erreketas es uno de los grandes sumideros activos de la actualidad. Lo poco que se conoce evidencia su alto potencial y, sin embargo, no es posible seguir el camino del agua


7- Ibarrangelun ezaguna den Armendua mendiaren mendebaldeko magaleko urak Leze Galdue deituriko urzuloan barneratzen dira hareharriak kareharriarekin talka egiten duenean. Leizearen barrua harri pilaketa handi bat da, eta 2018. urtean fraktura nagusitik aldentzen zen adar berri bat aurkitu bazen ere, ez zen bertatik uren kolektorera heltzea lortu…


7- Y el otro gran sumidero es Leze Galdue. Se abre en el contacto de las calizas. Toda la cavidad conocida resulta un gran caos de bloques en el que -después de ingente trabajo- en el 2018 se consiguió encontrar la continuación. Cuando parecía que alcanzar el colector ya era un hecho, un tapón de sedimentos corta la galería…


8- Ibarrangeluko Akorda auzoaren hegoaldean dago Matxibarren sakona, eta bertan kokatzen da izen bereko Matxibarren leizea. 70 metro jaisten dira bere putzu bertikalak, eta aire gabeko meandro estu baten amaitzen dira barrurago joateko aukerak
 

 
8- Y la sima de Matxibarre, abierta en el fondo de la gran depresión de Matxibarre -al sur de Akorda- es la que, con sus 70 metros verticales, más se acerca al nivel de base. En el fondo un estrecho meandro (sin aire apreciable) retiene la esperanza de los espeleólogos



iruzkinik ez:

Argitaratu iruzkina